Informacja z działalności Gminnej Biblioteki Publicznej w Nowej Wsi Wielkiej za 2011 rok.

Wyniki badań czytelnictwa za rok 2010 przeprowadzone przez Bibliotekę Narodową nie są optymistyczne, szczególnie niepokoi fakt, że 20 % osób z wykształceniem wyższym – czyli tych, którzy nas uczą, leczą, budują domy i mosty – w ogóle nie czyta, a więc nie podnosi i nie aktualizuje swoich kwalifikacji zawodowych. 46 % badanych Polaków w ciągu ostatniego miesiąca nie przeczytało nie tylko książki, ale nawet dłuższego niż 3 strony artykułu czy opowiadania, choćby w Internecie.

Aż 56 % Polaków nie zagląda do żadnych książek, nawet kucharskich czy słowników. 46 % nie czyta choćby krótszych tekstów, artykułów lub opowiadań. Książek nie czytają nawet osoby wykształcone.
Gminna Biblioteka Publiczna w Nowej Wsi Wielkiej i Filia GBP w Brzozie obsługują teren całej gminy tj. około 9 tys. Mieszkańców, ale także osoby przebywające czasowo i pracujące na terenie naszej gminy.


W gminie Nowa Wieś Wielka zanotowaliśmy niewielki wzrost czytelników w stosunku do ubiegłego roku.
2010                                                          2011
1181 czytelników                                         1202 czytelników
13,30 czytelników na 100 mieszkańców          13,26 czytelników na 100 mieszkańców


W 2011 r. Pracownia Badań Czytelnictwa BN we współpracy z TNS OBOP przeprowadziła kolejne badanie społecznego zasięgu książki w Polsce. Przynajmniej jednokrotny kontakt z jakąkolwiek książką w ciągu roku zadeklarowało 44% Polaków, przy czym książkę zdefiniowano w badaniu szeroko – włączając do tej kategorii także albumy, encyklopedie, słowniki, a także książki w formie elektronicznej.

Warto podkreślić, że w gronie tak wyodrębnionych czytelników znajdują się zarówno ci, którzy przypominają sobie, że w ciągu ostatniego roku widzieli chociaż raz otwarty album czy książkę kucharską. Przyjmując, że rzeczywistymi czytelnikami są ci, którzy czytali przynajmniej sześć książek w ciągu roku, należy stwierdzić, że kategoria ta od kilku lat jest stosunkowo stabilna około 12 %. Dla porównania wskaźnik ten we Francji kształtuje się na poziomie 35 %.

Biblioteki jako instytucje usługowe – mają za zadanie w możliwie jak najlepszy sposób zaspokajać potrzeby czytelnicze i informacyjne swoich użytkowników. Potrzeby współczesnych użytkowników są jednakże zróżnicowane i ulegają ciągłym zmianom. Dlatego też biblioteki powinny najpierw poznać te potrzeby, dowiedzieć się, dlaczego i kiedy czytelnicy korzystają z biblioteki, jakie są ich preferencje i jakich korzyści oczekują. W tym celu przeprowadziliśmy badania, które obejmowały rejestrację konkretnych zachowań oraz poznanie opinii użytkowników, ich plany i wzory postępowania, preferencje, motywy podejmowania decyzji i inne uwarunkowania wpływające na sposób korzystania z usług biblioteki. Ankiety przeprowadziliśmy w Szkole Podstawowej w Nowej Wsi Wielkiej i Gimnazjum w Brzozie i w Nowej Wsi Wielkiej.

Analiza ankiet pozwoliła na wyodrębnienie głównych grup osób korzystających z bibliotek zróżnicowanych pod względem potrzeb, oczekujących odmiennych form i metod pracy oraz rodzajów usług. Biblioteki stanowią przede wszystkim dla uczniów miejsce, w którym nabywają umiejętności wyszukiwania informacji, spędzają wolny czas oraz rozwijają swoje zainteresowania. Istotny jest również fakt, że biblioteki znajdują się w ich najbliższym otoczeniu Nowa Wieś Wielka – budynek Przedszkola, Filia w Brzozie – budynek Gimnazjum. Bliskość placówek umożliwia czytelnikom zaspokajanie swoich potrzeb edukacyjnych, poznawczych i rozrywkowych w sposób szybki i łatwo dostępny. Duże zainteresowanie biblioteką pokazuje, iż stanowi ona ważne ogniwo w kulturze naszej społeczności lokalnej. Dzięki tym ankietom dowiedzieliśmy się między innymi, że nasza baza komputerowa jest bardzo przestarzała – komputery miały 8 lat. Wymieniliśmy wszystkie monitory – 8 i zakupiliśmy 5 nowych komputerów. Komputery zakupiliśmy przede wszystkim dla czytelników, by umożliwić im korzystanie z katalogu on- line biblioteki poprzez serwis WWW. W roku 2011 podpisaliśmy z firmą SOKRATES – Software umowę na świadczenie usługi dostępu do baz danych.

Baza danych naszej biblioteki, którą tworzymy od roku 2003 zostanie przekonwertowana do formatu MARC21 i otrzymaliśmy następujące usługi:
-instalację oprogramowania na serwerze
-instalowanie aktualizacji oprogramowania związanych z jego rozwojem.


System SOWA2/MARC21 został uznany przez specjalistów jako jedyny polski zintegrowany system biblioteczny obsługujący w pełni format MARC21 – nie posiada ograniczeń w zakresie opracowania materiałów bibliotecznych. Możliwe jest tworzenie opisów bibliograficznych zarówno dla książek, czasopism, zbiorów specjalnych, kartotek bibliograficznych i zagadnieniowych. System będzie pozwalał na przeszukiwanie zasobów biblioteki oraz na dokonywanie wszelkich operacji związanych z katalogowaniem, zamawianiem, wypożyczaniem czy też zwrotem książek i innych materiałów. Przewidywana jest również możliwość generowania raportów oraz udostępniania materiałów w postaci elektronicznej. Zainstalowanie tego programu pozwoli naszym użytkownikom między innymi na wybieranie książek u siebie w domu – osoby zarejestrowane jako czytelnicy będą mogły po zalogowaniu do systemu sprawdzić stan swojego konta bibliotecznego, znaleźć i zarezerwować interesującą ich książkę - korzystanie z w/w usługi planujemy w II kwartale 2012 roku.

Budżet Biblioteki w 2011 roku w pełni pokrywał bieżące potrzeby – wynagrodzenia 3 i1/4 pracowników, zakupy materiałów i drobnych nagród dla uczestników naszych przeróżnych form pracy, opłaty za energię elektryczną i cieplną. Otrzymaliśmy dotację podmiotową w wysokości 175.000,- i wydaliśmy ją w całości.

Badania socjologiczne dowodzą, że instytucją o pierwszorzędnym znaczeniu dla kształtowania postaw lekturowych jest szkoła. To w szkole wpajane są zarówno elementarne kompetencje czytelnicze, jak i pozostające nieraz na całe życie hierarchie dzieł literackich i autorów. Gdyby szkoła całkowicie zrezygnowała z egzekwowania czytania, poprzestając jedynie na alfabetyzmie funkcjonalnym, nawyk czytania byłby jednym z wielu elementów elitarnego stylu życia, takim jak na przykład picie starego wina.

Najliczniejszą grupę użytkowników naszych bibliotek tzn. Gminnej Biblioteki Publicznej w Nowej Wsi Wielkiej i Filii w Brzozie stanowią uczniowie. Należy wyodrębnić uczniów szkół podstawowych z podziałem na dzieci młodsze kl. 0-3 i dzieci starsze kl. 4-6 oraz uczniów gimnazjów i szkół ponad gimnazjalnych.

Czytelnicy wg wieku:
do lat 5          24
6 – 12          183
13 – 15        189
16 – 19        197
20 – 24        124
25 – 44        322
45 – 60        114
powyżej 60     49
Razem       1202 czytelników

Przynależność do którejś z w/w grup jest dla bibliotekarza pierwszym – wstępnym stopniem informacji o nim. Innego rodzaju będą potrzeby dzieci młodszych, nastawionych na naukę czytania i pisania, innego dzieci starszych czy młodzieży szkół średnich. W przypadku uczniów starszych do głosu dochodzą zainteresowania i uzdolnienia indywidualne, następuje ukierunkowanie przedmiotowe.. Kolejnej informacji dostarczają programy nauczania poszczególnych przedmiotów, lektury i podręczniki, materiały dotyczące konkursów, olimpiad. Formą, która pokazuje najpełniejszy obraz indywidualnych potrzeb użytkownika, będą kontakty osobiste w czytelni i wypożyczalni.
Czytaniu nie sprzyja system nauczania i egzekwowania wiedzy, w którym większy nacisk niż na umiejętności rozumienia świata kładzie się na zdobywanie wymiennych i łatwo sprawdzalnych jednostek informacji.

Biblioteki publiczne są najważniejszymi instytucjami umożliwiającymi kontakt z książką. Szkoły i biblioteki są ze sobą powiązane – kształtowanie nawyku czytania w związku ze studiami, pracą czy zagospodarowaniem wolnego czasu na niewiele by się zdało, gdyby biblioteki nie posiadały księgozbiorów racjonalnie dobranych pod kątem rzeczywistych potrzeb czytelników, podobnie doskonale wyposażone biblioteki, w których pracuje kompetentna, pełna zawodowej pasji i życzliwa użytkownikom kadra, pozostaną zawieszone w próżni, jeśli na co dzień ludzie nie będą odczuwali potrzeby korzystania z nich.

Stan księgozbiorów na dzień 31 grudnia 2011r.
Gminna Biblioteka Publiczna w Nowej Wsi Wielkiej       16,445 wol.
Filia w Brzozie                                                           9,781 wol.
Razem                                                                   26,212 wol.
Co stanowi 2,9 wol. na 1 mieszkańca

Istnieją uczniowie, którzy nie muszą czytać nawet streszczeń lektur szkolnych, księgarze, którzy nie zapoznają się z katalogami wydawniczymi, lekarze, którzy nie mają potrzeby zdobycia dodatkowej wiedzy, pracownicy niezainteresowani nowymi ustawami czy rozporządzeniami. Nasze biblioteki od lat są miejscem, w którym dzieci przebywają bardzo chętnie po zajęciach szkolnych, a także w trakcie. Nauczyciele coraz częściej przychodzą z klasami na zajęcia do bibliotek – lekcje biblioteczne, wystawy książek, konkursy czytelnicze, spotkania dla dzieci z przedszkoli. Większość naszych działań skierowana jest właśnie dla najmłodszych. Akcja „ Cała gmina czyta dzieciom” zapoczątkowana w Filii w Brzozie w 2010 roku trwała również przez cały rok 2011. W GBP w Nowej Wsi Wielkiej od września realizujemy wspólnie z Przedszkolem „ Stokrotka” projekt edukacyjny „ Lubimy książki”. Grupa „Słoneczniki” z wychowawcą Małgorzatą Kędzierską co tydzień przychodzi do biblioteki i wypożycza książki – każde dziecko indywidualnie wybiera dla siebie książeczkę i przy pomocy rodziców w domu czyta. Projekt ten ma na celu budowanie mocnej więzi emocjonalnej między czytającymi a biblioteką, rozwija język, pamięć i wyobraźnię, uczy myślenia, poprawia koncentrację, wzmacnia poczucie wartości, ułatwia naukę oraz przede wszystkim kształtuje nawyk czytania i zdobywania wiedzy na całe życie. Ogółem w 2011 roku przeprowadziliśmy 38 zajęć literackich dla 1055 uczestników, 85 zajęć edukacyjnych dla 2369 uczestników, oraz zorganizowaliśmy 39 wystaw książek z różnych okazji – święta państwowe i rocznice literackie.

Aktywność lekturowa jest dziś w Polsce wskaźnikiem wielorakich podziałów społecznych. Można zaobserwować stałą prawidłowość, że czytanie zależy na przykład od miejsca zamieszkania. Mieszkańcy miast czytają więcej niż osoby mieszkające na wsi, a im większe miasto, tym większy odsetek osób przyznających się do lektury.

Prawdopodobieństwo czytania jest też odwrotnie proporcjonalne do wieku – im młodszy użytkownik tym częściej okazuje się czytelnikiem, co należy tłumaczyć przede wszystkim okolicznościami związanymi z nauką w szkole.

Tabela czytelników wg zatrudnienia:
Dzieci                           24
Uczniowie                    598
Studenci                       92
Pracownicy umysłowi     140
Robotnicy                    157
Rolnicy                           6
Inni zatrudnieni             43
Emeryci, renciści            64
Pozostali zatrudnieni      78

Od połowy lat dziewięćdziesiątych do grona osób deklarujących czytanie częściej zaliczają się kobiety niż mężczyźni, one też zdecydowanie przeważają wśród osób czytających intensywnie – przynajmniej siedem książek w ciągu roku. Kobiety częściej poszukują treści umożliwiających analizy psychologiczne, mężczyźni potrzebują akcji. Polega to nie tylko na różnicy we wskazaniach typów najbardziej popularnych książek – literatura romansowo-obyczajowa w przypadku kobiet i sensacyjno-kryminalna w przypadku mężczyzn, ale także na odmiennych zainteresowaniach poza książką. Mężczyźni o wiele częściej przyznają się do zainteresowania na przykład grami komputerowymi, których istotą jest właśnie działanie, a nie psychologia.

Postawy czytelnicze nastolatków należy rozpatrywać w ramach dwóch podstawowych społecznych sytuacji: czytanie w ramach obowiązku szkolnego i z własnego wyboru. Czytanie z własnego wyboru świadczy o autentycznych potrzebach i zainteresowaniach czytelniczych. Towarzyszy mu zaangażowanie i motywacja wewnętrzna, którą z kolei, szczególnie u młodzieży, kształtuje środowisko społeczne, wzory kulturowe . Czytanie w ramach obowiązku szkolnego jest objęte instytucjonalnie – program szkolny, kompetencje nauczycieli, prestiż szkoły po aspiracje edukacyjne uczniów i ich indywidualne zdolności. Od kilku już lat wspólnie ze Szkołą Podstawową w Nowej Wsi Wielkiej organizujemy konkurs „Pięknie czytam” teraz już dla kilku szkół nie tylko z naszego terenu – Złotniki Kujawskie, Palczyn, Brzoza i Nowa Wieś Wielka. W konkursie startują reprezentanci najlepsi w swoich szkołach.

Postawy gimnazjalistów wobec lektury książkowej są bardzo zróżnicowane, po jednej stronie znajdują się ogólnie nieczytający książek, po drugiej czytający codziennie – intensywni czytelnicy czytający więcej niż dwie książki miesięcznie, dla których lektura książkowa jest elementem ich stylu życia, mający swoje ulubione lektury. Obserwując praktyki czytelnicze gimnazjalistów zauważamy, że najsilniej aktywność czytelniczą, poza i ramach obowiązku szkolnego różnicuje płeć. W grupie nieczytających książek było aż 23% chłopców i tylko 3 % dziewczyn. Młodzież nieczytająca książek występuje we wszystkich środowiskach społecznych, jednak najwięcej było jej wśród gimnazjalistów mieszkających na wsi i w małych miasteczkach. Co piąty piętnastolatek nie czyta nic w swoim wolnym czasie. Dla niektórych Internet stanowi dodatkowe lub jedyne źródło dostępu do czytanych tekstów zarówno lektur jak i tych czytanych z obowiązku szkolnego.

Biblioteki na co dzień współpracują ze świetlicami środowiskowymi, którzy bardzo chętnie uczestniczą w życiu bibliotek. W roku 2011 wspólnie zorganizowaliśmy Integracyjny Rajd Rowerowy z okazji Dnia Dziecka połączony z piknikiem na łące o sołtysa Prądocina Waldemara Michniewicza. Poprzez sport i zabawę także literacką łączyliśmy pokolenia – uczestniczyli także seniorzy i rodzice dzieci młodszych. Łącznie udział wzięło ok. 80 osób. 22 października.

Świetlica środowiskowa i Filia w Brzozie zorganizowały Rajd pieszy do Smolna dla 20 uczestników – ognisko, śpiewy przy gitarze ale także konkurs na najciekawszą prezentację wiersza o Jesieni. W ten sposób staramy się by uczestnicy imprez przede wszystkim sportowych zapoznawali się z formami pracy bibliotek poprzez zabawę i rywalizację.

Podstawowe wskaźniki społecznego zasięgu książki w Polsce pozwalają w duchu ostrożnego optymizmu – wskazać konkretne działania, które pod warunkiem ich systematycznego podejmowania, pozytywnie wpływają na dostępność książki. Jeśli rzeczywiście mamy tym razem do czynienia z odbiciem się od dna, to być może do wzrostu odsetka osób deklarujących choćby sporadyczny kontakt z książką przyczyniły się z jednej strony rządowe programy pomocy bibliotekom publicznym Biblioteka +, z drugiej szereg podejmowanych przez instytucje kultury akcji zmierzających do kształtowania mody na czytanie. Wpływ dotacji na zakup nowości wydawniczych widać w odsetkach wskazań bibliotek publicznych jako źródła z którego pochodzą książki 30 % to wprawdzie wciąż niezbyt dużo, ale jednak najwięcej od czterech lat. Wiele dobrego zawdzięczamy programom realizowanym przez Instytut Książki i Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego, a także oddolnym inicjatywom o charakterze animacyjnym, spośród których najpowszechniej rozpoznawalna jest akcja Cała Polska czyta dzieciom.

Jednym z programów, w którym wzięła udział Gminna Biblioteka Publiczna w Nowej Wsi Wielkiej w roku 2011 był program MKiDN Biblioteka+. Biblioteka + Jest wieloletnim programem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Strategicznym celem programu jest przekształcenia bibliotek gminnych w nowoczesne centra dostępu do wiedzy, kultury oraz środki życia społecznego, a także wprowadzenie systemu certyfikującego dla bibliotek.

Dzięki uczestnictwu w programie Biblioteka+ 2 bibliotekarki uczestniczyły w bezpłatnych szkoleniach – trzecia będzie uczestniczyć w roku 2012. Celem szkoleń jest uzyskanie przez pracowników bibliotek nowych kompetencji zawodowych wykraczających poza standardowe umiejętności bibliotekarskie, a także podniesienie prestiżu bibliotek publicznych oraz zmiana postrzegania ich funkcji przez społeczeństwo.

Program Biblioteki Narodowej „ Zakup nowości wydawniczych dla bibliotek” W ramach Narodowego Programu Kultury „ Promocja Czytelnictwa” uzyskaliśmy dofinansowanie na zakup nowości wydawniczych 3,971,- 182 wol.

Uczestnictwo w programach daje nam możliwość realizacji nowatorskich i ciekawych pomysłów czy inicjatyw, na które często brakuje środków finansowych w budżecie oraz da nam satysfakcję z tego że będziemy czuli się potrzebni w społeczności lokalnej

Tradycyjnie już od kilku lat w większości bibliotek obchodzony jest Tydzień bibliotek, którego celem jest promowanie czytelnictwa i zwrócenie uwagi na bibliotekę, jako miejsce przyjazne i otwarte dla każdego. Propozycje bibliotek z roku na rok są coraz atrakcyjniejsze, a Tydzień bibliotek zaczyna być coraz bardziej zauważalny. Również hasło tegorocznych – 2011 obchodów „ Biblioteka zawsze po drodze, nie mijam – wchodzę” zachęcała do odwiedzania bibliotek i korzystania z naszej bogatej ofert, nie tylko w celu wypożyczenia książki lub uzyskania informacji, ale także skorzystania z komputerów i prasy.

Od kilku lat dużo się mówi i pisze o bardzo niskim poziomie czytelnictwa książki i prasy w naszym kraju Jako przyczynę tego stanu rzeczy najczęściej przytacza się brak wspomagania czytelnictwa przez szkoły, dom rodzinny, słabo rozwiniętą sieć bibliotek, zwłaszcza w terenie wiejskim, wysokie ceny gazet i książek w porównaniu z naszymi zarobkami. Mało, albo wręcz w ogóle nie zauważa się związków upadku kultury wysokiej, jaką jest niewątpliwie czytelnictwo, ze skutkami transformacji ustrojowej. Wolność i demokracja zniszczyła wysoką kulturę, dając duże przyzwolenie kulturze masowej. Dominacja wszelkiego rodzaju festynów, festiwali, biesiad – form nie wymagających większego wysiłku intelektualnego, oraz pompowanie ogromnych pieniędzy na wielkie obiekty piłki nożnej, których użytkownicy, z kulturą nie mają wiele wspólnego, to wszystko nie sprzyja czytaniu. Spadek poziomu czytelnictwa ma jeszcze jeden aspekt – gospodarczy. Świadczy mianowicie o stopniowym ubożeniu społeczeństwa. Popatrzmy, w jakich krajach ludzie czytają najwięcej. Im wyższy poziom życia, tym wyższe wskaźniki czytelnictwa. Wystarczy podać przykład państw skandynawskich i naszych południowych sąsiadów, Czech. Niepokojące jest to, że wraz z kulturą masową przyszła w pewnych kręgach społecznych pogarda dla ludzi czytających książki.